Yaratıcı Bir Birleşik İsim: Gezikondu – Fırat Seymen

squat

Gezikondu ismi sanırım ilk defa Haziran 2013′te, Gezi direnişinin bir devamı olarak hayata geçen semt forumlarının birinde Cihangir Parkı’nda telaffuz edildi. Şimdi tam olarak hatırlayamadığım bir şekilde belki bir telefon konuşmasında belki de bir Bağlantısızlar* toplantısında ismini duydum ilk defa. İlk duyduğumda yeni çıkmış bir albümün vasat bir parçası gibi bir izlenim yarattı bende. Önce önemsiz, olsa da olur olmasa da olur bir parça; sonradan dinledikçe daha çok sevilen, zamanla sırrını veren cinsten… sadece bir zeka pırıltısının göstergesi bir birleşik isim olmadığını idrak etmemle güftesi anlamını akıtmaya başladı.

Gezikondu ne ola ki?

Gezikonduyu tanımlamak için kısaca şunu diyebiliriz: Gezi hareketi içerisinden çıkacak işgal evleri.

İşgal evleri (squat) 60′larda ortaya çıkmış bir pratik. Dönemin yükselen kent hareketleri içerisinde hayat bulmuş bir kamusallaştırma, ortak alan yaratma tecrübesi. Kimi zaman “punk” kültürün bir parçası kimi zaman da anti-kapitalist bir işgal biçimi olarak şekil bulmuş, özellikle Danimarka, Hollanda, İngiltere ve Almanya gibi ülkelerde bir kısmı yasal statü ya da meşruluk kazanmış önemli örnekleri olan bir kalkışma.

İşgal evleri niteliği bakımından geçici ve sürekli barınma mekanları, sanat üretimi yapılan mekanlar, “punk” barlar vb. birçok farklı örneği olsa da temelde iki özellik üzerinden ayrılıyorlar diyebiliriz. Birinci ve ilk akla gelen grup otonom, illegal barınma mekanları diğeri ise barınma ihtiyacından ziyade kolektif üretimlerin yapıldığı kamusal mekanlar. Birinci grup politik işgalcilerin yanı sıra kent yoksulları ve evsizler gibi -kimi zaman zaten doğal işgalci de olan- toplulukları da kapsıyor. Bu kapsayıcılık toplumdan yalıtılmış bu topluluklar için bir soluk alma imkanı olmasına rağmen politik hareketin göbeğine belki de görece daha fazla oranda sorunu beraberinde taşıyor (madde bağımlılığı, kolektifleşmeyen yaşamlar vs.). İkinci grup ilkinin bir takım handikaplarını taşımakla beraber, kurgulanış biçimine göre toplumun diğer bir çok kesimine de ulaşabilecek imkanlar barındırıyor (kültür merkezleri, atölyeler, semt evleri vb.). İşte tam da burada bizim hikayemiz başlıyor.

Gezi Hareketi ne üretti?

Gezi Hareketi parkın işgalinin başladığı günden itibaren kurulan düzeniyle birçokları tarafından bir komün tecrübesi olarak değerlendirilse de gerek üretim ilişkilerinden kopmaya kalkışmaması (insanların işlerine, okullarına devam etmesi gibi) gerekse kendi içerisinde üretim yapmaması üzerinden de ters yönde bir eleştiriye tabi tutuldu ve bir dayanışma olduğu yönünde tanımlamalar da yapıldı.

Kişisel görüşüm şudur ki nesnel üretimlerin azlığı ve sınıfsal bir kalkışmaya tam anlamıyla dönüşmemesi bakımından tespitler doğru olsa da emperyalizmin bölgesel bir aktörüne dönüşen ve dolu dizgin ilerleyen neoliberal, muhafazakar bir hükümete karşı toplumsal muhalefetin umudunu üretmesi, Kürt sorunu vb. el yakıcı meselelerde diyalog ve empati kanalı açması bakımından bile -kimilerine postmodern bir yaklaşım gibi gelse de ki öyledir- başlı başına Gezi’ye bir komün niteliği katmaktadır.

Forumlar ve mahalle meclisleri ne üretebilir?

Devletin Gezi’yi dağıtmasıyla yerelleşen ve bir virüs gibi yayılan forumlar özellikle Beşiktaş ve Kadıköy gibi semtlerde kitlesel, yaratıcı eylemlere imza atan, atölyeler ve mahalle çalışmaları üzerinden çalışmalar yapan yerel oluşumlar haline dönüştüler. Aşağı yukarı 45 gündür inişli çıkışlı olarak varlıklarını sürdürseler de artık farklı bir dönüşümün eşiğindeler. Ya kabız ve güdük etkinlikler olup yok olacaklar ya da kolektif ve yerel üretimlerle ayağa kalkacaklar. Tam da bu noktada gezikondu denemeleri forumların ve mahalle örgütlenmelerinin önünde bir imkan olarak duruyor.

Forumların, mahalle örgütlenmelerinin iradesi ve desteği ile kurulacak semt evleri, kütüphaneler, kültürel-sanatsal üretim alanları hem forumlar ve Gezi Hareketi için bir ürün hem de bu hareketin evrimi için önemli bir aşama olabilir, hareketin kendini yeniden üretim imkanı yaratabilir aynı zamanda Gezi’den devralınan doğrudan demokrasi pratiklerinin işletildiği, mevsimsel değişimlerden etkilenmeyen yerel ve bölgesel mekanlara dönüşebilirler. Bu dönüşüm harekete ruhunu ve yaratıcılığını veren bir kısmıyla kendiliğinden bir kısmıyla da antipolitik -yani politikanın halihazırdaki yapılış biçimlerini yeterli bulmayan- Gezi eylemcileri için yeni düzlemler ve kolektif üretim imkanları sunacaktır. Bu da gezikonduyu sadece yaratıcı bir birleşik isim olmaktan öteye taşıyıp mücadeleye devam etmenin bir aracı haline getirebilir.

* Bağlantısızlar yerel forumlarda bir araya gelen bağımsızların oluşturduğu, yatay bir tartışma ve eğilim oluşturma ağıdır.

Fırat Seymen
31 Temmuz 2013
Kaynak; gezikondu.blogspot.fr