Boğaziçi Üniversite-si’nden Doç. Koray Çalışkan ve Doç. Taylan Cemgil ile Sabancı Üniversitesi’nden Prof. İlker Birbil, Gezi direnişini Twitter’daki grafikleriyle analiz etti. İşte #direngeziparki etiketinin dünya trendi olmasına yol açan ‘eski’ tip siyaset ile yeni rakibi ‘dijital meclis’.
Bu yazının yazarları karşı karşıya olduğumuz durumun ne kadar yeni ve garip olduğunun kanıtı. Üçü de öğretim üyesi olan bir endüstri mühendisi, bir bilgisayar mühendisi ve bir siyaset bilimci ilk kez beraber araştırma yapıyor.
Daha önce siyasi hareketleri mühendislerle sosyal bilimciler beraber çalışmazlardı. Twitter’ın bizi davet ettiği yeni dünyanın kodları daha önce beraber çalışmayan bilim insanlarını da, daha önce birlikte eylem yapmayan farklı çevreleri de bir araya getiriyor.
Gezi eylemlerinin gücünün arkasında Twitter’ın bilgi akıtırken koordine edebilme gücü yatıyor. Endüstri sonrası topluma eklenen yeni siyasi coğrafya Twitter. Başbakanı’n eski medya siyaseti, yazılı basını etkileyebilmesini amaçlıyordu. Bu nedenle ana akım medya Gezi eylemleri sırasında itibar kaybetti. Twitter hem meclis, hem basın hem de koordinasyon aracı oldu. Başbakan bunu fark ettiği için “Twitter denen bir bela var” dedi.
Twitter’ın izinde eylemler
Halk ayaklandı ama gözü elindeki minik ekrandaydı. Telefonlardan arkadaşlara, ailelere ve daha dün tanışılan ‘yoldaşlara’ mesaj yazıyorlardı. Bu mesajlaşma trafiğinin yükünü Twitter çekti.
Twitter çok süratli. 10 binlerce kişiye saniyeler içinde ulaştırmak mümkün. Çığ gibi artan bir örgütlenme patlaması için gerekli koordinasyonu sağlıyor. Herkesin takipçisinin ve yeni kullanıcı sayısının bu kadar arttığı bir dönem hiç olmadı. 27 Mayıs Pazartesi gecesi yıkım araçlarının Gezi Parkı’na girmesi bardağı taşırdı. Hemen ertesi sabah parkta gönüllüler nöbet tutmaya başladı. Bu andan itibaren direnişin tohumu parkın toprağına ve Twitter’ın dijital meclisine düştü. Aynı akşam polis sert bir müdahaleyle eylemi dağıtmak istedi.
29 Mayıs Çarşamba öğle saatlerinde 3. köprü temel atma töreninde Başbakan Erdoğan ne olursa olsun Gezi Parkın’daki yıkıma devam edeceklerini söyledi. Halk katılımının fitilini ateşledi.
Taksim’e akın, 100 bin etiket
Başbakan’ın temel atma törenindeki konuşmasının ardından halk Taksim’e akmaya başladı. Bu noktada protestoların odağında sadece Gezi Parkı vardı. Aynı anda tüm direniş boyunca etkisini yitirmeyecek #occupygezi etiketi hızla kullanılmaya başlandı. Beraberinde 30 Mayıs Perşembe günü efsane #direngeziparki etiketi kendini gösterdi. Ve ilk büyük müdahale geldi. 31 Mayıs Cuma günü sabah ezanını takiben polis Gezi Parkı’nı dağıttı ve ayaklanma başladı. Müdahalenin acımasızlığı Twitter trafiğini uçurdu, mesajların çok büyük kısmı parktan bahsetti. Akşama kadar Gezi Parkı etiketleri saatte 100 bin ortalamasına oturdu.
Ve Gezi küresel twitlerde
Gece oldu. Uyuyabilenler uyudu. Haziranın ilk günü cumartesi. Hafta sonu eylemleri uçurdu. Twitter’a düşen kıvılcım #direnankara #direnizmir, #direneskisehir, #direnadana… diyerek ülkeye yayıldı. Takip eden saatlerde Türkiye ’de değil küresel Twitter trendlerinin yüzde 90’ı, evet gezegenden bahsediyoruz, Gezi Parkı’na odaklanmıştı. O noktada biz Gezi Parkı’nın kurtulacağını anlamıştık. Çünkü dünya tarihinde işleyen bir demokraside ve iktisadi bir kriz yokken ilk kez bu kadar muazzam bir halk hareketi ortaya çıkmıştı. Küresel Dünya Meclisi de desteğini esirgememiş, Twitter’ın kurucusu da kullanıcı ve twit sayısını bu kadar arttıran bir eyleme destek vermişti.
2 Haziran Pazar akşamüstü twit trafiğinde fenomenal bir artış oldu. Fatih Altaylı’nın Başbakanı konuk ettiği, daha doğrusu bir twite göre ‘Başbakan’a konuk olduğu’ programın bitmesiyle beraber her şehirde süratle artan “diren” sözcüğüyle başlayan bir patlama oldu, şiddet arttı. Erdoğan’ın Fas’a gitmesi ve Cumhurbaşkanı’nın “Mesaj alınmıştır” demesi insanları bir parça sakinleştirdi.
Ancak hemen arkasından Başbakan’ın Cumhurbaşkanı’nı desteklemeyen bir açıklama yapması kendini hemen gösterdi ve twit trafiği yine geometrik olarak arttı. Yani artış hızı arttı. Bülent Arınç’ın kısmi özrü Twitter meclisinde çok kabul görmedi, ancak Sırrı Süreyya’nın buluşmasından sonra etiketler ve halk sakinleşmeye başladı. Gördüğümüz bir sonuç siyasetçilerin demeçlerinin eskisinden çok daha büyük bir hızla insanların tepkisiyle karşılaşması. Ancak negatif tepkiler hızlı bir artış gösterirken, sakinleşme daha çok zaman alıyor. Dahası üstü üste gelen negatif açıklamaların etkisini aklıselim daha zor nötralize ediyor. Gezi Baharı sırasında aldığımız en büyük ders Twitter’ın önlenemez siyasi gücü oldu. Bundan sonra bu yeni fenomeni mühendisler ve siyaset bilimciler beraber çalışmak zorunda. Minik ekranların kurduğu koordinasyon, enformasyon, tartışma ağı, yeni bir siyasi alan doğurdu. Demokrasi ilerledi ve halk Twitter’da ve meydanlarda aynı anda omuz omuza verdi.
Araştırma nasıl yapıldı?
27 Mayıs Pazartesi sabahı ile başlayan verilerle bir izlek belirlememiz gerekiyordu. Twitter ve siyaset ilişkisini tabandaki eylemler, siyasi açıklamalar ve Twitter’daki tepki yansımasını #direngeziparki gibi birçok etiketi araştırdık. Bu da günlerce en az sekiz saatlik bir çalışma ve birçok arkadaşımızdan destek gerektirdi. Veri görselleştirmede Amsterdam Üniversitesi’nden Almila Akdağ yardım etti. Twitter datasını çektiğimizde ilk göze çarpan şey siyasi alanın bazı etiketlerle (hashtag) kurulması. Mesela #occupygezi, #direngeziparki ve #direngezi etiketleri 29 Mayıs 12:00’den 31 Mayıs 12:00’ye kadar saatte ortalama 2.000 gönderilirken, 31 Mayıs 12.00’den itibaren saatte 15.000 ve üstüne çıkıyor. Başbakan’ın saat 19.00’daki konuşmasından sonra ise hızla yükseliyor ve saatte 150.000’e ulaşıyor. 1 Haziran Cumartesi, Başbakan’ın 13.00’te TİM’de yaptığı konuşma sonrasında ortalama saatte 1000 defa kullanılan #direnankara, sadece dört saat içinde saatte ortalama 65.000’i gördü. Buna paralel #tayyipistifa etiketi 18.00-20:00 saatleri arasında saatte yaklaşık 2000’den 110 kat artışla saatte 220.000’e çıktı.
Twitter meclisi karşıt grup çekişmelerine de sahne oluyor. 2 Haziran saat 21.00’de başlatılan #TAYYİPİYİKİVARSIN etiketi, bir saat içinde uçup #ATATÜRKİYİKİVARSIN etiketi karşısına dikiliyor. İlk etiket saatte 80.000 twite ulaşırken, ikinci etiket Twitter trend listesinde tüm zamanlarda en hızlı artan etiketlerden oluyor ve saatte 180.000’e fırlıyor.
6 Haziran 2013
Haberin kaynağı için tıklayınız; radikal.com.tr
