“Hassasiyet, provokasyon, süreç gibi etrafta sürekli dolanan içi boşalmış kelimelerden sıkıldım” diyen Akdoğan Özkan, Sokaktaki İnsanın TC Sözlüğü’nü hazırladı. Ruhunu mizahtan alan bu sözlük, bir nevi TC tarihi gibi.

A AB i.
Türklerin girmek istiyormuş, Avrupalıların da almak istiyormuş gibi yaptığı bir “encümen-î ülfet” diyarı, bir sohbet meclisi.

“İddia ediyorum ki Türkiye en geç 1998’de AB’ye tam üye olacaktır. (…) Türkiye Avrupa’ya çok lazım.” – Başbakan Tansu Çiller, Hürriyet gazetesi, 7 Mayıs 1995

C Cep telefonu i.
1. Gezici vergi dairesi; aradığımız istikamete doğru tüm hatlarda konuşma ücretinin yüzde 57’sini devlete vergi olarak ödediğimiz telefon.

• Gelişmekte olan ülkelerde yüzde 17 gibi bir oranda kalan toplam vergi tutarına 40 tur bindirdiğimiz ve böylece bizi bir alanda daha dünya şampiyonu yapan mucize alet.

2. Banka ve sigorta şirketleriyle tefecilerin, telekom operatörleriyle yayıncı kuruluşların bize doğrudan ve 7×24 ulaşabilsinler, gece gündüz arayıp rahatça mal ve hizmet satabilsinler diye kullanımımıza tahsis ettikleri, kullanım ücretini de bize ödettikleri direkt hat.

Ç Çapulcu s.
Almancaya dahi “Ich chapuliere, Du chapulierst Er/Sie/Es chapuliert” şeklinde çekimli bir fiil kazandıran Taksim Gezi Parkı direnişçilerinin zâtî ve sübûtî sıfatlarının en yücesi.

• 2013 yılı Haziran ayının iki cumasını Taksim Gezi Parkı’nda kılmış cemaat üyesi.

“Taksim direnişine destek veren Antikapitalist Müslümanlar Gezi Parkı’nda ‘sevgili çapulcu halkımız sizi çapulcu camii cemaatiyle birlikte namaza davet ediyoruz’ diyerek Taksim’deki direnişçilere çağrıda bulundu.” – www.bianet.org, 7 Haziran 2013

D Demokrasi i.
The Economist dergisinin her yıl hazırladığı endekse göre, Türkiye’nin dünya ülkeleri sıralamasında (2011 itibariyle) Bengaldeş’in beş sıra arkasında 88. sırada yer bularak ilk 100’e girme başarısı gösterdiği bir kategori.

• Başkasının ceketiyle damat olursak ilk 10’a gireceğimizi zannettiğimiz şey.

“Büyük Türk demokratları, demokrasinin ‘iç dinamikle’ gelmeyeceğine kanaat getirip, demokrasi işini AB’ye havale ettiler. Yine oturdukları yerden demokrasi dileği tutmakla yetindiler. Ne var ki, başkasının ceketi ile damat olunmuyor. O ümit de suya düştü.” – Nuray Mert, Milliyet gazetesi, 5 Ocak 2012.

E Emek Sineması i.
Büyük İstanbul depremi öncesinde risk taşıdığına hükmedip hemen yıktığımız ve kültüre olan derin merakımızdan ötürü yerine hızla yeni bir bina inşa etme önlemi aldığımız –nedense– tek İstanbul yapısı.

F Fruko i.
1960’lı ve 1970’li yıllarda toplumsal olayları bastırmak üzere görev yapan toplum polislerine solcu öğrenci çevrelerinde verilen ad. Üstü açık araçların kasasında kafalarında beyaz renkli miğferle dört sıra halinde birbirlerine yüzleri dönük oturtularak sodalı içecekler gibi bölgelerine nakledilmelerinden ötürü bu isim verilmişti.

Örnek: “Bir kasa frukoyu fakültenin kapısında gördüm.”

G GBT i.
Devletin dünya kadar masraf edip kişisel bilgilerimiz ve adli kayıtlarımızdan itinayla derlediği ve halka açık yerler ile yol denetimlerinde polis ve jandarmaya okuttuğu şeffaf hatıra defterimiz.

• İçişleri Bakanlığı’na bağlı Kaçakçılık İstihbarat Harekât ve Bilgi Toplama Dairesi’ndeki (KİHBİ) veri tabanını temel alarak oluşturulmuş toplumsal bir şeffaflaşma ve şeffaf fişleme adımı. • Genel Bilgi Taraması, bir diğer deyişle Gizlediğimiz Bilgilerimizin Terennümü.

H Hegel i.
Hrant Dink’in katili Ogün   Samast’ın 25 Temmuz 2011 tarihli duruşmadaki kişisel savunmasında sekiz kez atıfta bulunduğu, felsefede çelişki ve diyalektik yöntem kuramlarının geliştiricisi olan Alman filozof, Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831).

I IMF i.
Türkiye şantiyesinin ara ara sezonluk çavuşu.

“IMF, Türkiye’yi yönetenlerin kendisine katakulli yaptığı görüşünde. Bu yüzden de para dilimlerini verirken, şantiye çavuşu gibi; kanunları karar-nameleri-kararları-atamaları-harcamaları denetliyor.” – Bekir Coşkun, Hürriyet gazetesi, 4 Temmuz 2001.

İ İkiz yatak olayı i.
Bir Demet Tiyatro adıyla bilinen yerli televizyon dizimizde “çıkar şu üstündekileri ne dediğin anlaşılmıyor” şeklinde olağandışı repliklere sahip olan Saldıray Abi karakterinin Züleyha’yı sıkça davet ettiği olay.

“– Saldıray Abi: Mayomu neyin getirdim, küvete gireriz diye…

– Züleyha: Ne küveti Saldıray Abi…

– Saldıray Abi: Haaa direkman ikiz yatak olayı dersen ona da varım…” – Bir Demet Tiyatro, Star TV, 1995-2002

J JİTEM i.
1. Vatan için kurşun atabilen “şerefli” insanların “Bu işlere girmek var, çıkmak yok” şiarıyla bir araya geldiği, 5-15 bin cinayet işlemiş olabileceği ileri sürülen, ama içini 1 mumluk bir demokrasi ışığıyla dahi aydınlatamadığımız bir “siğil toplum” örgütü.

“Ve bu 5-15 bin cinayet iddiasına karşılık JİTEM hakkında açılmış, devam eden bugün sadece 1,5 dava bulunuyor.” – Demiray Oral, Taraf gazetesi, 6 Şubat 2009

2. Ardında bıraktığı kalıntılarla geçmişimize ayna tutan kadim bir uygarlık.

“Diyarbakır kazılarında arkeologlar olay yeri inceleme gibi çalışıyorlar! Jitem uygarlığına ait kalıntılarda yeni kemikler bulunuyor…” – Cüneyt Özdemir, twitter.com, 18 Ocak 2012

K Kentsel dönüşüm i.
Allah’ın takdirine bırakmadığımız bir kitlesel sürgün uygulaması.

“Biz bunu yapamazsak Cenabı-ı Hak yapıyor. Erzurum ve Bingöl’de depremler sonrası mecburen kentsel dönüşüm yaptık.” – Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Müsteşarı Sabri Erbakan, Radikal gazetesi, 4 Mayıs 2006

L Linç i.
Sokaktaki “hassas vatandaş”ın sık sergilediği bir “hassasiyet açılımı”.

“Güreşte başarılıydık. Halterde de. Cirit desen, ana sporumuz. (…) Şimdilerde yeni bir alanda daha rekorları zorluyoruz… Linç Sporu! Nedenine nasılına bakmadan, pata küte girişiyoruz.” – Bahar Akıncı, www.hurriyet.com.tr, 21 Ocak 2013

M Maço i.
Tüm bölgelerimizde her mevsim yetişebilen hıyarağası.

“Öyle bir maçoluk –mudur/kösnüllük müdür/hıyartoluk mudur/ağır bir aşağılık kompleksi midir/iğdiş edilme endişesi midir/nedir nedir bu adamları kadınları böyle görmeye, bu saplantılı tutumun göbeğine iteleyen?” – Perihan Mağden, Radikal gazetesi, 22 Mayıs 2003

N Nikâh i.
Bir erkekle bir kadının TC İçişleri Bakanlığı’ndan –2013 rakamlarıyla– 66 TL’ye, içinde 5 kuruş olmayan bir cüzdan alarak devletlerini daha yakından tanıma imkânı buldukları ve buna –neden bilinmez– çok sevindikleri bir tören.

O Okşamak f.
1. “Muâşaka çerezi.” – Direktör Ali Bey, Lehçetü’l Hakâyık, 1896

“Sonra, ‘Başbakan medyaya çok saldırdı’ [diyorlar]. Ne yapacaktım? Okşayacak mıydım?” – Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, www.ntvmsnbc.com, 22 Eylül 2012

2. Muharebe çerezi, işkence.

Ö ÖSYM i.
Bir ara “TC Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi” olarak da bildiğimiz, günümüzde neredeyse “Ölçüsüz, Sınırsız Yanlışlıklar Merkezi”ne dönüşmüş, istifaya karşı da tam korumalı güzide bir kurumumuz.

“ÖSYM Nedir? (…) 4 değil, 44 yanlışın bile götüremediği bir gerçeklik halidir, paralel evren oluşumudur.” – Kanat Akkaya, Hürriyet gazetesi, 24 Temmuz 2012

P Penguen i.
“Üç maymun”un pek sevdiği Antarktikalı bir dost.

R Redhack i.
“Hak yiyen hack yer” düşüncesiyle 1997’de kurulmuş bir bilgisayar korsanlığı grubu.

“Madem sonsuza dek yaşayamayacağız, o vakit istediğimiz gibi yaşayacağız. Nush ile uslanmayanı etmeli tekdir, tekdir ile uslanmayanın hakkı #RedHack’tir!”

S Son dönemeç i.
“Geniş çaplı” soruşturmalarda “zamanaşımı” öncesinde gelinen bir belagat aşaması.

“Emniyet, 1924 yılında başlatılan ülkenin ilk ‘Geniş Çaplı Soruşturma’sında son dönemece girildiğini duyurdu.” – www.zaytung.com, Mart 2012’de erişildi

T Televizyon i.
Sıradan bir insanı “röntgen mütehassısına” dönüştürebilen bir popüler kültür aracı. Dünyada ve hatta ülkemizde bir şeyler olup biterken bizi kucağına oturtarak masallar anlatan tacizci dede.

U Utanç i.
Bu toprakları kanla sulayanların günahları karşısındaki cahilliğimizin yerini yüz kızarmasına bıraktığı alan.

“[Emekli Orgeneral Sabri Yirmibeşoğlu] Paşa övünerek, [6 -7 Eylül 1955’teki] bu utanç verici olayı ‘muhteşem bir örgütlenmeydi’ diye anlatır.” – Orhan Kemal Cengiz, Radikal gazetesi, 25 Haziran 2012

Ü Üzücü s.
Yunanistan, Kıbrıs (Rum Kesimi), Ermenistan gibi ülkeler için çok sevindirici olan gelişme ve hadiselerin Türkiye açısından arz ettiği durum.

“Ekonomisi 10 milyar avroya dahi dayanamayan Güney Kıbrıs’ın, koca koca dünya devi ülkelerin önüne geçip altı ay AB dönem başkanlığı yapması, herhalde AB açısından son derece üzücü bir durumdur.” – Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan

V Vajinal orgazm i.
“Ben senin varolma ihtimalini sevdim” diyebileceğimiz şey. (Bkz. “Ben Lacan’ın yalancısıyım”)

“Dişi maymun için orgazm diye bir şey yoktur; dişi insan için bu bir ihtimaldir.” – Luigi Zoja, The Father: Historical, Psychological and Cultural Perspectives, 2001

W W
“Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Kanunu”na uygun olmayan –q ve x gibi– bir harf. Nedenini Türkiye hudutları içinde “Why” diye sormanın makbul olduğu, “çawa” diye sormanın olmadığı harf.

“(…) Kaymakamlıktan Belediye’ye gönderilen yazıda Türk harfleri arasında ‘w’ olmadığı bildirildi.” – Radikal gazetesi, 26 Temmuz 2012

Y Yazlık i.
Türkiye’deki evli erkeklerin, hanımı ve çocukları gönderip şehirde yaz bekârı olarak kalma ve hayaller kurma ihtimali.

Z Zaman i.
Verdiği ilaçlarla ayağa kaldırdığı öğrencilerinin tamamını gözünü kırpmadan öldüren, sıfırcı efsane hoca.

Aktoğan Özkan
5 Temmuz 2013
Kaynak; radikal.com.tr