Freedom House’un İnternet Özgürlüğü Raporu’nda Türkiye, internetin “kısmen özgür” olduğu ülkeler arasında yer aldı. Libya, Kamboçya, Ruanda gibi ülkeler internet özgürlüğünde Türkiye’yi geride bıraktı.
ABD merkezli insan hakları izleme örgütü Freedom House’un 2013 İnternet Özgürlüğü Raporu yayınlandı. Türkiye’nin internet özgürlüğü bağlamında “kısmen özgür” ülkeler arasında sayıldığı raporda, Nijerya, Angola, Uganda, Kırgızistan, Fas, Lübnan, Libya, Kamboçya, Ruanda gibi ülkeler internet özgürlüğünde Türkiye’yi geride bıraktı. Değerlendirmeye alınan 60 ülke arasında 38’inci olabilen Türkiye’nin özgürlük endeksi puanında belirgin bir düşüş olduğu da raporda yer buldu. Sosyal medya yasakları, siyasi sebeplerden ötürü engellenen siteler ve internet kullanıcılarının paylaşımlarından ötürü sıklıkla yargılanıyor oluşu, Türkiye’nin sıralamadaki yerini tayin etti. Gezi olayları sırasında anaakım basıdaki karartma sebebiyle önemi artan sosyal medyanın hükümetin hedefinde olduğu ise rapordaki en çarpıcı kısım olarak öne çıktı.
DEV SİTELER YASAKLI
Engelliweb.com’un araştırmasına göre Nisan 2013 itibarıyla 29 binden fazla sitenin erişime engelli olduğunun ve kullanıcıların yasaklı sitelere ulaşmak için yollar aradıklarının belirtildiği raporda, engelli sitelerin sayısının istikrarlı biçimde büyüdüğü aktarıldı. Engellemelerin bir kısmının fikir hakları ihlallerinden, çoğununsa siyasi ve toplumsal içerikli paylaşımlardan ötürü gerçekleştiği ifade edilirken, LGBT bireylere ve topluluklar ile diğer azınlıklara uygulanan ayrımcılığın internet ortamında da sürdüğüne dikkat çekildi. Last.fm, Metacafe, Dailymotion ve belge paylaşımı yapılan Scribd gibi dev sitelerin Türkiye’de engelli olduğunun ve kimi Google hizmetlerinin de yasaklandığının belirtildiği raporda, Redhack’in Türk diplomatların kimliklerini açıklamakta kullandığı dosya paylaşım sistemi Dropbox’un kapatılması için Dışişleri Bakanlığı 2012’de çağrı yaptığı anımsatıldı. Ocak-Haziran 2012 dönenimde, Türkiye’den Google’a giden erişim engelleme taleplerinde, bir önceki yılın aynı dönemine göre meydana gelen 10 katlık artış da bir rapora girdi.
ÖZERKLİK YOK
Rapordaki eleştirilerden, Türkiye’de interneti düzenleyen Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) ile Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (TİB) da nasibini aldı. İki kurumun da kâğıt üzerinde özerk olduğunun belirtildiği raporda, kurumların yönetimlerinin hükümet tarafından atanıyor olmasının özerklik şartına gölge düşürdüğünü ve kurumların internet özgürlüğünü sağlama noktasında hükümet politikaları doğrultusunda hareket etmek zorunda kaldığı belirtildi. Her iki kurumun da karar alma mekanizmalarının şeffaf olmadığı ifade edilirken, kurumların kullanıcılardan gelen eleştirileri dikkate almadığının altı çizildi.
GEZİ’DEN ÖTÜRÜ YENİ ÖNLEMLER YOLDA
Raporda Türkiye’yle ilgili en çarpıcı kısım ise Gezi olaylarına ilişkin değerlendirmeydi. Tüm ülkeye yayılan eylemlerin anaakım basında yeterince yer bulamaması üzerine Twitter, Facebook ve YouTube gibi sitelerin bir anda en güvenilir haber alma kaynaklarına dönüştüğüne dikkat çekilen raporda, Başbakan Erdoğan’ın sosyal medya hakkındaki “Sosyal medya denilen şey toplumların baş belasıdır” ifadesi de yer buldu. Raporda, pek çok kişinin Gezi eylemleri sırasında yaptıkları paylaşımlardan ötürü tutuklandığı anımsatılırken, hükümetin sosyal medyayı kontrolü altına almak için yeni önlemler tasarladığına dikkat çekildi.
‘TÜRKİYE BİLGİYE ERİŞİMİ KISITLIYOR’
Raporda, AİHM’in Aralık 2012’de karara bağladığı Ahmet Yıldırım Davası’na da atıfta bulunuldu. Atatürk’e hakaret içerdiği iddia edilen bir fotoğrafta ötürü, Google’ın barınma hizmeti verdiği bütün sitelere erişimin engellenmesi üzerine, kendi sitesi de erişime kapanan Ahmet Yıldırım’ın başvurusunu görüşen AİHM, Türkiye’nin bilgiye erişim hakkını ihlal ettiğine hükmetti. AİHM bu yasakla Türkiye mahkemelerinin ifade hakkını da engellediğine dikkat çekerken, raporda bu ihlallerin sürdüğüne işaret edildi.
EVRİME VE AZINLIKLARA FİLTRE
Raporda BTK’nın filtreleme uygulaması da eleştiri konusu oldu. BTK’nın çocukları ve aileleri zararlı içerik ile pornografiden koruma gerekçesiyle başlattığı filtreleme uygulamasındaki ayrımcı tutum rapora geçti. Hangi kıstaslara göre belirlendiği kamuoyuyla paylaşılmayan yasaklı siteler arasında Yaşam Radyo ve Agos gibi basın kuruluşları ile Facebook ve YouTube gibi sitelerin yanı sıra, evrim teorisinin savunucularından Richard Dawkins’in kişisel sitesinin de bulunması eleştirildi.
ERDOĞAN KORUMA ALTINDA
Raporda Türkiye’ye ayrılan en geniş kısım ise, internette yapılan toplumsal ve siyasi paylaşımların kullanıcılara getirdiği cezalarla ilgiliydi. 2012’de 17 yaşındaki bir genç Başbakan Erdoğan’a hakaret ettiği gerekçesiyle 11 ay hapis cezası alırken, PTT çalışanı İbrahim Davutoğlu Başbakan hakkındaki haber ve karikatürleri paylaştığı için para cezasına çarptırıldı. Lise öğrencisi İrem Aksoy ise Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek’i eleştiren mesajları yüzünden evi basılarak gözaltına alındı. Gazeteci Recep Okuyucu Kürtçe şarkı indirdiği ve Fırat Haber Ajansı’nın sitesine girdiği için yargılanırken, Facebook üzerinden terörist propaganda yaptığı iddia edilen Metin Öztürk 9 yıl 7 ay hapis cezasına çarptırıldı. Aynı yıl içerisinde RedHack mensubu olduğu gerekçesiyle 10 kişi de tutuklandı. Raporu hazırlayan uzmanlar, kişilerin çevrimiçi paylaşımları yüzünden yargılanıyor ve ceza alıyor oluşunun, internet kullanıcıları arasındaki oto sansürü yaygınlaştırıldığı değerlendirmesinde bulundular.
İHLALİ ELEŞTİRMEK DE YASAK
Türkiye’de internet kullanıcılarının haklarının devlet tarafından sıklıkla ihlal edildiğinin belirtildiği raporda, Fazıl Say ve Sevan Nişanyan’ın aldıkları cezalar örnek olarak gösterildi. Haziran 2012’de Müslümanlara hakaret ettiği iddia edilen bir tweet yüzünden yargılanan Fazıl Say 10 ay hapis cezası alırken, kişisel blogunda yazdığı bir yazı yüzünden yargılanan Sevan Nişanyan ise 13 ay hapis cezasına çarptırıldı. Say’ın ifade özgürlüğünün ihlal edildiğini belirterek internette bir protesto yazısı yayınlayan Dünya Yazarlar Birliği (PEN) Türkiye Şubesi hakkında da soruşturma başlatıldı.
7 Ekim 2013
Haberin kaynağı için tıklayınız; birgun.net
