İnsan Haber: Gezi’de Sosyal medya istatistikleri

Gezi Direnişine kimler damgasını vurdu? 90 kuşağı neden sokağa indi? Sosyal medya süreci nasıl etkiledi? Gezi Direnişini benzerlerinden (Occupy Wall Street, Arap Baharı v.b) ayıran özellikler nelerdi? Kimler, ne için oradaydılar? Farklılıklar sokakta nasıl buluştu? Sol süreci nasıl okudu? Emek örgütleri direnişin gerisinde mi kaldı? Sağlık çalışanları Gezi’de neler yaşadı? LGBT bireyleri için Gezi Parkı’nın önemi neydi? Cüppeleri ile yerlerde sürüklenip gözaltına alınan avukatlar bu süreçte “hukukun üstünlüğünü ne kadar hissedebildi? Sanatçılar neden hedef tahtasına oturtturuldu? Taraftarlar fair play ruhunu alanlarda nasıl oluşturdu? Faiz Lobisi ne demek? Borsa gezi parkı olaylarından niye bu kadar çok etkilendi?.. ve daha birçok sorunun yanıtını sokağın sesinde aradık. Sosyal medya & ekonomi analizleri, gezi aktörlerinin değerlendirmeleri ve röportajları ile Türkiye tarihinin gördüğü en büyük kitlesel eylem ‘GEZİ DİRENİŞİ’ insanhaber.com’da başlıyor.

Kuşkusuz sosyal medya bu toplumsal hareketin en önemli ayağını oluşturuyordu. Twitter istatistiklerine baktığımızda GEZİ PARKI DİRENİŞİ, ilk on günde 143 milyonu geçkin tweet ve 5 katına çıkan aktif kullanıcı sayısı ile dünyada sosyal medyanın etkisini açık şekilde gösterdiği Occupy Wall Street, Arap Baharı, 2011 İran Protestoları gibi önemli protestolar arasında yerini aldı.

Eylemciler ana akım medyanın olmadığı bir ortamda kendi aralarında istemsiz bir bilgi ağı oluşturdu. Revir yerleri, gözaltına alınanlar için avukat numaraları, eylem yerleri, polisin müdahale ettiği yer bilgileri gibi malumatlar twitter üzeriden insanlara ulaştı. Bilgiyi filtreleme mekanizması olmadığı için de dezenformasyon haberler binleri bulan retweetlerle yayıldı.

Gezi Parkı protestoları, Twitter’ın aktif rol oynaması nedeni ile Arap Baharı ve Occupy Wall Street eylemleri ile karşılaştırıldı. İşleyiş bakımından benzer rol gösterselerde incelendiğinde farklı unsurların olduğunu ve istatistikleri ona göre yorumlamamız gerektiği açığa çıkıyor.

Lidersiz ve önceden haberli olmadan milyonlar nasıl oldu da 31 Mayıs gecesi etkiye karşı bir tepki oluşturabildi?

Bu ani tepkinin cevabı elbette sosyal medya olarak karşımıza çıkıyor. Colorado Üniversitesi’nden Kate Starbird & Leysia Palen’in hazırladığı rapora göre kitlesel gösteriler artık anında sosyal medyadan (twitter ağırlıklı) destekçisini bularak kar topu gibi büyüyebiliyor. Occupy Wall Street, Arap Baharı, 2011 İran Protestoları gibi.

İşte Gezi Direnişi’nde Sosyal Devrim Dosyasının ilk bölümünde Gezi’de Sosyal Medya İstatistikleri

twitter1Gezi parkı protestoları ile beraber “sosyal medya” kuşkusuz hayatımıza farklı bir açıdan girdi. Daha önceleri halkın çok fazla önemsemediği ve aktif olarak yer almadığı twitter, Başbakan Erdoğan’dan “baş belası” sıfatını almasından da anlaşılacağı gibi, Gezi Direnişi ile ilgili mihenk taşlarından birisi.

#direngeziparki hashtagi ile gündemi belirleyen twitter, ana akım medyanın görevini yeterince icra edememesinden dolayı anlık “bilgi verme” işlevini gerçekleştirdi.

En genel değerlendirme itibari ile Türkiye’deki aktif twitter kullanıcı sayısı olayların başladığı tarih olan 29 Mayıs günü 1.8 milyon iken 10 Haziran itibari ile aktif kullanıcı sayısı 10 milyonu buldu.

twitter2Bir bakıma Türkiye’de 10 milyon olan twitter kullanıcı sayısı, görüşlerinin ve düşüncelerinin yeteri kadar medyada yansımadığını görünce; 29 Mayıs-10 Haziran tarihi arası Türkiye’den atılan toplam 143 795 432 tweet ile kendi düşüncelerini ve görüşlerini paylaştı ve gündemi kendi belirlemeye çalıştı.

twitter3

Gezi parkına ilk müdahalenin yapıldığı tarih olan 29 Mayıs’ta atılan twitter mesajı adeti 7 milyon iken, 31 Mayıs gecesi yapılan ikinci şafak operasyonundan sonra 15 milyon ve 1 Haziran itibari ile 18 milyon mesaj adetine ulaşıldığını görmek mümkün.

31 Mayıs’ı 1 Haziran’a bağlayan gece en büyük kitlesel direnişin gösterildiği, sosyal medyanın sayısal verilerinde de göze çarpıyor.

sosyalmedya01

Bu grafikte de görüleceği üzere 1 Haziran günü twitter mesajları tavan yapmış durumda. 11 Haziran, 15 Haziran ve 17 Haziran tarihlerinde twitter paylaşımlarının arttığını görebiliyoruz. Hatırlanacağı gibi bu tarihlerde sırası ile Taksim Meydanına müdahale, Gezi parkına müdahale ve Duran Adam eyleminin ortaya çıkışı gerçekleşmişti.

Haber Kaynağı “#” etiketler
Peki gezi protestoları twitter içerisinde kendisine nasıl yer buldu? Bu sorunun cevabı twitterın “Top Trend” dediği etiketler (twitter da başına “#” koyarak yazılan yapılar). Protestoların başlangıcından itibaren ana akım medyanın suskun kalmasından sonra aşırı miktarda kullanılan bu etiketlerin “Türkiye Gündemi”ne girmesiyle beraber, twitter üzerinden ulaşılan insan sayısı oldukça çoğaldı.

Aktif olarak çok sayıda kullanıma maruz kalan etiketleri sıralayacak olursak; #occupygezi, #occupygeziparki, #direngeziparkı, #direnankara, #direngaziparki, #direnizmir, #tayyipistifa, #sesvertürkiyebuülkesahipsizdeğil, #tayipistifa, #direnbesiktas, #direntaksim, #wearegezi, #durankadin, #direnduranadam, #cevapver, #eylemvakti, #24saatiçindeistifaet, #bizdeğilpolisevedönsün, #direngezi, #duranadam biçiminde. Bu etiketlerin mesaj olarak kullanım sayısı 23.9 milyon adet.

#occupygezi, #direngeziparkı,#direnankara, #direngaziparki,#sesvertürkiyebuülkesahipsizdeğil, , #direngezi, #duranadam bir milyon barajını aşan etiketler olarak ön plana çıkıyor.
Kullanım açısından #direngeziparki, #direnankara, #occupygezi 13.9 milyon ile etiketlerin %57.96‘sını oluşturuyor.

sosyalmedya02

Yukarıdaki grafiği takip edecek olursak birikmiş toplamda bu etiketler 4 günde 10 milyon barajını, 7 günde 15 milyon, 20 günde de 20 milyon barajını aşıyor.

Twitter’da “Dış Mihrakların” etkisi
Sosyal medyada “dış mihrakları” inceleyecek olursak; AKP’nin twitter araştırmasında gezi parkı ile ilgili atılan tweetlerin %88 Türkçe iken %12’si yabancı dillerde atıldığı belirtilmişti.

twitter4

Ülke bazından incelersek Gezi Garkı ile ilgili atılan yaklaşık 24 milyon adet mesajın 16.3 milyonu Türkiye içerisinden atıldığı ve geri kalanının farklı ülkelerden atıldığı göze çarpıyor. Mesajların dağılım oranına göre ise Türkiye’yi Almanya, İngiltere, Kanada ve Hollanda takip ediyor.

Türkiye’de #direngeziparkı etiketi ile devam eden etki, Anonymous’un #occupygezi etiketini tüm dünyada ifşa etmesiyle beraber uluslararası arenada da daha çok yer bulmaya başladığı gözlemleniyor.

twitter5

Anonymous’un Gezi Parkı süresince attığı #occupygezi etiketli tweetler üç gün içerisinde toplamda üç binin üzerinde retweet edildi.

istatistik1

#occupygezi etiketini incelediğimiz zaman farklı dillerde paylaşımların etkisinin daha fazla olduğu göze çarpmakta. Toplam da atılan 3 419 283 tweetin sadece 1 492 454’ü Türkçe olarak atıldığı gözlemleniyor. Bunun yanında atılan tweetlerden 1 241 361’i İngilizce iken, 176 636’sı Almanca. Geri kalanını Fransızca, İspanyolca takip ediyor.

İlgi gören mesajlar
Gezi Parkı protestoları süresince, en çok ilgi gören mesaj Cem Yılmaz’ın paylaştığı “Yahu su gaz sikma isini bi bitirin.. bu insanlar dusmanmi? Kac yerden mesaj geliyor ölucez diye gunahtir ayiptir ya ! Kimi kimden koruyosun?” mesajı oldu. Toplamda 44 466 retweet aldı. Bunu 1 Haziranda Ahmet Kural’ın paylaştığı ve 26 753 retweet alan “Sanki uyusan ihanet edicekmişsin gibi hissediyosun değil mi? #direngeziparki” mesajı oldu. (29 Mayıs – 10 Haziran arası)

tiwitter6

Günlük bazda en çok retweet edilen mesajlar ise şöyle sıralandı:

twitter7

Gün bazında retweetleri incelediğimizde Erdoğan’ın “Başörtülü kardeşime saldırdılar” demecinden sonra sosyal medyanın verdiği tepkiyi görebiliyoruz. @suuummmm rumuzu ile atılan “Başörtümle Taksim deydim! Laf söylemek yerine beni orada korudular! Yalan yanlış konuşmayın! @beyaztvcomtr” tweeti, 6 gün boyunca en çok retweet alan mesaj oldu.

Takipçi sayılarında patlama

twitter8

Twitter’da takipçi sayılarını incelediğimiz zaman en büyük patlamayı Redhack’in yaptığını görüyoruz. http://twittercounter.com adresinden aldığımız verilere göre Redhack 25 Mayıs – 25 Haziran’lık bölmede kazandığı 435.539 takipçi ile zirvede yer aldı. Onu Gezi sonrası tweetlerini sildiği için eleştirilen Cem Yılmaz takip etti. Siyasilerden de en üstte yer alan kişi kazandığı 372.116 takipçi ile Başbakan Recep Tayyip Erdoğan oldu.

“Sosyal Medya” haberin yeni merkezi oldu
Sosyal medya, Gezi Parkı protestolarının hem yardımcısı hem de depolayıcısı oldu. Anlık oluşturulan revirler, polis baskınları, eksik olan malzemeler, yaralılar, acil ulaşılması gereken birimler hep sosyal medya üzerinden insanlara ulaştı. İnsanlar Gezi Parkından haber almak için televizyon kanallarından önce ilk sosyal medyayı tercih etti. Sosyal medyanın insanlar arası iletişim ve bilgi aktarımında bundan sonra da etkili olacağı ortaya çıktı. Bir bilgi denetim filtresi olmadığı içinde yanlış bilgiler bu süreçte insanları yanıltmaya başladı. Ana akım medyanın olmadığı bir kitlesel olayda ortaya çıkan dezenformasyon durumuna yarın örnekleri ile değineceğiz.

Kaynaklar:

i) SMaPP Turkey Data Report / New York University
ii) Somemto Gezi Parkı Eylemleri Haftasında Sosyal Medya Analizi
iii) Gezi Parkı Sürecine Dijital Vatandaş’ın Etkisi / M.Banko & A.R. Babaoğlan

Soner Çetin
1 Ağustos 2013
Haberin kaynağı için tıklayınız; insanhaber.com