Fransız Devrimi’nden miras “Özgürlük, Kardeşlik ve Eşitlik” sloganı var malumunuz. İlk iki talep hakkında gündem yoğun; Gezi bir yanda, Süreç öte yanda. Nasıl yaşanılacağı bir iki kişinin dudaklarından çıkanla belirlenmesin diye milyonlarca insan döküldü sokaklara. Kürtlerle devletin kan davası bitsin diye kollar sıvanmışa benziyor. Üçüncü talep yani eşitlik ise sanki biraz üvey evlat muamelesi görüyor. Şu eşitsizlik meselesine girelim isterseniz. Asgari ücretle alakasını hemen anlamışsınızdır, izin verin sandık, milli irade ve Anayasa kısmını da ben açıklayayım.

Zamanında muasır medeniyetlere erişelim dendiğinde sadece bir Anayasamız, düzenli seçimlerimiz, laik bir sistemimiz olsun gerisi teferruattır denmedi herhalde. Muasır medeniyet –burada OECD ülkeleri- iktisadi sistemlerinde hanehalkları arasındaki gelir eşitsizliğin nasıl sınırlanabileceğine kafa yorup çeşitli kurumları devreye sokmuşsa bizim de bunu yapmamız gerekir. Bakın OECD Gini (eşitsizlik göstergesi) ortalaması 0.31, Türkiye’nin ise 0.41. Gini ne demek diye merak edenler şuraya bakabilir: http://en.wikipedia.org/wiki/Gini_coefficient . Neredeyse %30 oranında daha eşitsiz bir ülkeyiz muasır medeniyetler ortalamasıyla karşılaştırırsak.

Kaynak:  http://www.oecd-ilibrary.org/sites/factbook-2011-en/03/05/01/index.html?itemId=/content/chapter/factbook-2011-31-en

Kore’nin Gini katsayısı 0.32, bataktaymış diye bize sunulan Yunanistan’ınki ise 0.31. Gelirler bu ülkelerde bizden çok daha adil dağılıyor. Ne yapılabilir?

İşte burada sandık, millî irade ve Anayasa devreye giriyor. Park için dahi referanduma gitmeye kadir bir ülkede asgari ücret için de pekala referandum yapılabilir. Hatta asgari ücretin Anayasa’ya girmesi sağlanabilir. Sonuçta Anayasa denilen toplumsal bir sözleşmedir. İnsanların kendilerini maddi olarak yeniden üretmelerini sağlamak için belirlenen ücret de bu sözleşmenin olmazsa olmaz bir parçasıdır.

Basit bir öneri: Asgari ücret düzeyi ne olsun diye halka soralım. Yoksulluk sınırının aylık 3000 TL olduğu bir ülkede şimdiki asgari ücret net 750 TL ise seçenekler de şöyle olmalı: a) Yarıya indirilsin, b) Aynı kalsın, c) %50 artırılsın, d) %100 artırılsın e) %200 artırılsın.

Millî iradenin tecellisine göre asgari ücretin düzeyi belirlendikten sonra her yıl enflasyon artı reel büyüme hızı kadar da yükseltileceği açıklansın ve bu bir madde olarak Anayasa’ya girsin. Sonuçta siyasiler milletin hizmetkarı değiller mi?

Medyan seçmen teoreminden halkın %50 seçeneğini benimseyeceğini kabul edelim.

Basitçe hesapladım 2006 Hanehalkı Bütçe Anketleri mikro veri tabanını kullanarak. Asgari ücretin yıllık karşılığı olan gelire ve bunun altında bir gelire sahip olan hanehalklarının oranı %38. Bu hanelerin gelirlerini %50 artırdığımızda Türkiye’nin Gini katsayısı 0.32’ye düşüyor, yani neredeyse OECD ortalamasına denk geliyor. Eğer %100 artırırsak Gini katsayısı 0.29’a geriliyor bu sefer de Fransa kadar adil bir gelir dağılımına sahip oluyoruz.

2006 yılını bir kenara bıraktım ve 2013 yılında bu önerimin maliyeti ne olur diye baktım. 20 milyon hane olduğunu ve yine %38’in asgari ücretin yıllık karşılığı kadar ya da daha az bir gelire sahip olduğunu varsaydım. Asgari ücreti %50 artırmanın bedeli 50 milyar TL. Az para değil. Ama her yıl bu kadar parayı bütçeden faize ödediğimize göre bulunamaz para hiç değil. Fazi lobisi gitsin, asgari ücret lobisi gelsin! Üstelik işin ucunda sandık, millî irade ve muasır medeniyet var!

Meslektaşlara not: İşin içine açık ekonomi/vergi çarpanı girerse (2 civarında buluyorum, vergi oranını 0.2, marjinal harcama eğilimini 0.9 ve marjinal ithalat eğilimini 0.25 alıyorum) bu maliyet aslında çok daha düşük olur Keynes penceresinde.

Alper Duman
31 Temmuz 2013
Kaynak; serbestsiyasa.com

• 
•